Open Monumentendag bij de Gebrs. Van der Wielen in Cothen, anderhalve eeuw vakmanschap

COTHEN Op zaterdag 11 september is het Open Monumentendag. Het thema dit jaar is: Mijn monument is jouw monument. Belangstellenden kunnen op deze dag kijken op plekken waar ze normaal gesproken niet komen. Vanwege corona is besloten voor een sobere versie in de gemeente Wijk bij Duurstede, maar toch is het gelukt om een mooi programma samen te stellen. Eén van de opengestelde bijzondere monumenten dit jaar is de werkplaats van het Cothense aannemersbedrijf Van der Wielen.

door Ali van Vemde

Over aannemersbedrijf Gebrs. Van der Wielen uit Cothen geeft Dr. Kees Vernooy, in de Protestantse kerk op de Brink 8, een lezing onder de titel ‘Wel en wee van het Cothens Aannemersbedrijf Van der Wielen’. Veel van de huizen die in Cothen zijn gebouwd in de periode tussen 1820 en 1970 zijn van de hand van Van der Wielen. Een bedrijf dat werkte voor de adel, maar ook scholen bouwde en menig doodskist maakte. Vernooy maakte een overzicht van de karakteristieke woningen die door heel Cothen te vinden zijn, maar vertelt ook over de achtergrond van de familie en het reilen en zeilen van het bedrijf. Voorafgaand aan deze lezingen zal oud-predikant in Wijk bij Duurstede Henk Kroeze, op het orgel spelen.

OUDE WERKPLAATS Aannemersbedrijf Gebroeders Van der Wielen was gevestigd aan het Ambachtspad 16. Ook nadat de werkzaamheden van het bouwbedrijf zijn gestopt is het pand in bezit gebleven van de familie. Wat het zo bijzonder maakt, is dat de oude werkplaats en houtzolder nog in oude staat zijn. Hier zijn ook de machines te vinden waar in die tijd mee werd gewerkt. De huidige bewoner, Ronald van der Wielen, zal tijdens Open Monumentendag rondleidingen verzorgen door de werkplaats en de houtzolder. Vanwege corona vinden deze rondleidingen ieder uur plaats in kleine groepjes.

VAN VADER OP ZOON Ronald van der Wielen is terecht trots op de lange traditie van het bouwbedrijf. „Het bedrijf is altijd overgegaan van vader op zoon, soms was ook een neef actief in het bedrijf.” De familie kwam oorspronkelijk uit Noord-Brabant. „In 1970 moest het bedrijf noodgedwongen stoppen vanwege gezondheidsproblemen van mijn vader,” vertelt Van der Wielen. „Hij ging verder als architect.” Hij kan zich nog goed herinneren hoe het poortgebouw van Kasteel Rhijnestein werd gerestaureerd. Ook hij werkte eraan mee. „De eiken spanten werden op de werkplaats bewerkt.” Bij verschillende adellijke families heeft Van der Wielen gewerkt, hieruit blijkt een groot vertrouwen. De bouwwereld is altijd blijven trekken, tot twaalf jaar geleden heeft Ronald van der Wielen getimmerd. Inmiddels werkt hij al jaren als faciliitair medewerker hoofd gebouwen bij bouwbedrijf BAM.

UIT HET ARCHIEF Doordat er veel is bewaard kan de geschiedenis van de familie goed in kaart worden gebracht. Vernooy dook in het archief en sprak met familie en oud-medewerkers om een goed beeld te krijgen. Hieruit blijkt dat de werkzaamheden van Van der Wielen heel breed waren. Er werd voor alle geloven gebouwd, maar ook werden onderhoudswerkzaamheden verricht op allerlei gebied. Van der Wielen: „Alle kasboeken zijn er nog. Als er was betaald, dan ging er een kruis door. Ook is er nog een fotoboek met oude foto’s.”

RIJKE HISTORIE Dat de werkplaats nog in oude staat verkeert is uniek. Veel van de machines die toen in gebruik waren, kunnen ook nu nog worden gebruikt. Dat ging niet altijd goed. Bij werkzaamheden aan de vlakbank verloor een Van der Wielen drie vingers, zo is de lezen in de Volkskrant in 1926. Van der Wielen kan alles vertellen over de rijke historie van het bedrijf en dat doet hij dan ook tijdens Open Monumentendag. Hij neemt de bezoekers mee in een werkplaats zoals dat er 60/70 jaar geleden uitzag. Ga mee terug in de tijd toen ambachtelijk werk nog zeer gewaardeerd werd. Bekijk de nog werkende machines, het gereedschap en de foto’s.

AFSLUITING Van der Wielen ziet het als zijn plicht om dit in stand te houden, zolang als dat mogelijk is. „Ik ben de laatste generatie. Voor mij is dit een mooie afsluiting door te laten zien waar het allemaal begon. Als monument is het mooi dat dit behouden is gebleven. Nog steeds word ik in het dorp vaak aangesproken. Mensen kwamen hier vliegerlatjes halen. Maar ook kwam het hout over de Kromme Rijn vanaf de zaagmolen in Wijk bij Duurstede. Hier werd het in de schuur gelegd om te drogen. Dat duurde soms wel twee jaar.”

Dit eenmalige inkijkje in de geschiedenis van aannemersbedrijf Van der Wielen is een bezoek meer dan waard. Ronald van der Wielen weet veel te vertellen over de machines, het gereedschap en het ambacht. In combinatie met het bijwonen van de lezing van Vernooy wordt een mooi beeld geschetst van dit bijzondere bedrijf. Bij een wandeling door Cothen na deze lezing zullen vele huizen worden herkend die door Van der Wielen zijn gebouwd.