Mozaïekkralen die zijn gevonden in Dorestad
Mozaïekkralen die zijn gevonden in Dorestad Mette Langbroek
gratis

PREMIUM SELECTIE De kralen van Dorestad; Mette Langbroek doet onderzoek

1 januari 2021 om 15:51 Historie

In deze laatste week van het jaar delen we een selectie van de meest gelezen Premium artikelen. Vandaag een interview met Mette Langbroek, zij doet onderzoek naar bijzondere kralen die in Dorestad zijn gevonden. Dit artikel is eerder gepubliceerd op 9 november.

WIJK BIJ DUURSTEDE Mette Langbroek is promovendus aan de Faculteit archeologie bij de Universiteit Leiden. Over twee jaar hoopt ze klaar te zijn met haar studie. Voor een echte Wijkse is Leiden natuurlijk een fantastische stad, want hier is ook het Rijksmuseum van Oudheden gevestigd. In dit museum zijn de vondsten uit Dorestad bij elkaar gebracht, een enorme collectie. Samen met conservator Middeleeuwen, Annemarieke Willemsen, van dit museum schreef ze een artikel over haar studie naar de Karolingische kralen uit Dorestad. Het artikel is gepubliceerd in ‘Archeologie in Nederland’ van september 2020.

Langbroek is enthousiast over wat ze allemaal tegenkomt. Samen met stadsarcheoloog Channa Cohen Stuart vertelt ze over haar onderzoek. „Veel mensen realiseren het zich niet, maar Dorestad is de meest archeologische site van het land. Er is hier zoveel gevonden door de eeuwen heen waar nog heel veel onderzoek naar nodig is. Deze vondsten lopen in de honderdduizenden.” Cohen Stuart: „Maar ook nu en de komende jaren zijn er nog veel mooie projecten, waarbij de verwachting is dat er nog veel meer wordt gevonden in de Wijkse bodem.” Als voorbeeld noemt ze het gebied waar het Wijkhuis heeft gestaan, het oude postkantoor, de Vikinghal en Lidl terrein. Cohen Stuart verheugt zich erop. Zij ziet het als haar taak om de rijke geschiedenis van de stad nog beter op de kaart te zetten. Zij doet dit niet alleen, ze zal geïnteresseerde inwoners vragen mee te helpen de kostbaarheden veilig te stellen. „In het verleden is te weinig gezeefd bij opgravingen, dat moet nu anders.”

Van de honderdduizenden vondsten moet nog veel onderzocht worden.

OPGRAVINGEN Rond 800 floreerde Dorestad en verdween daarna van de kaart. Tot in de jaren 1840, toen het werd herontdekt door conservator L.J.F. Janssen van het Rijksmuseum voor Oudheden. Jarenlang onderzoek volgde door J.N. Holwerda en onder leiding van W.A. Van Es en J.J.H. Verwers werden decennialang opgravingen gedaan. De resultaten werden gepubliceerd - er is een groot aantal handgeschreven boekjes - maar eigenlijk wordt er nu pas, met betere technieken, in samenhang onderzocht. Onder de vele vondsten zijn ook zo’n vierhonderd kralen. Deze zijn al eerder per opgravingslocatie bekeken, maar nu worden ze door Langbroek voor het eerst als eenheid bestudeerd. Een interessant onderwerp, waar ze op gaat promoveren. „Ik wil hierbij toch ook even professor Frans Theuws noemen, die me begeleidt in mijn onderzoek.”

KAROLINGISCHE KRALEN De kralen die in Dorestad zijn gevonden komen vooral uit de Karolingische periode. „Veel van die kralen werden in Scandinavië meegegeven aan vrouwen en kinderen in graven,” vertelt Langbroek. „Het grootste deel van de kralen die hier zijn gevonden komen uit de achtste en begin van de negende eeuw, de christelijke periode waarin grafgiften bijna niet meer werden meegegeven. Hier werden ze ook vooral gedragen en dat betekent dat ze meer afgesleten zijn. Dat maakt het lastiger om te onderzoeken. Het onderzoek is spannend en veel interessanter dan ik had gedacht.” In Scandinavië is hier al veel onderzoek naar gedaan. Hiermee zijn de kralen uit Wijk bij Duurstede vergeleken. Er is veel gelijkenis met de kralen uit Ribe in Denemarken; dezelfde patronen en kleuren. Begin volgend jaar volgt er een officieel wetenschappelijk artikel. Stadsarcheoloog Cohen Stuart denkt dat inwoners van Wijk bij Duurstede misschien ook wel kralen hebben gevonden uit deze periode. „Het zou voor mijn onderzoek fantastisch zijn. Als ze mij foto’s kunnen sturen van de zijkant, perforatiekant en de voorkant met daarnaast iets van een theelepeltje of meetlintje, zodat ik de grootte kan bepalen, zou ik daar heel blij mee zijn, zegt Langbroek enthousiast.” Mailen kan naar mettelangbroek@hotmail.com

Als mensen in Wijk bij Duurstede kralen hebben gevonden, neem ik dat graag mee in mijn onderzoek.

BELANGRIJKE HANDELSPLAATS Alle kralen uit de opgravingen in Wijk bij Duurstede zijn de afgelopen periode onderzocht en gefotografeerd door Langbroek. Op verschillende plekken zijn de kralen gevonden, onder andere in De Heul, het Veilingterrein, Albert Heijn, de Hoogstraat, Voorwijk, het grafveld op De Heul en grafveld Willigenburg. Ongeveer een derde van de kralen die zijn gevonden komen uit het Nabije Oosten en het oostelijk Middellandse Zeegebied, twee derde uit Europa. Langbroek: „Dit maakt al direct duidelijk dat handelsplaats Dorestad internationaal een belangrijke rol speelde. Het gaat dan vooral om gesegmenteerde kralen van zilverfolie, mozaïekkralen en kleine kraaltjes van getrokken glas. De meeste exotische kralen bestaan uit twee lagen getrokken glas met een laagje zilverfolie ertussen. In Dorestad werden veertien spectaculaire mozaïekkralen gevonden, die zijn gesneden uit staafjes en weer zijn samengesteld uit verschillende kleuren glas. In het snijvlak zijn motieven van ogen en bloemen gecreëerd. De gevonden minikraaltjes zijn gemaakt door dunne holle staafjes in stukken te knippen en te verhitten om de snijvlakken af te ronden. Daarnaast zijn er ook wespkralen, barnstenen kralen en rode en oranje kralen gevonden.

MODE Uit onderzoek is gebleken dat er in Dorestad op kleine schaal kralen zijn gemaakt. „Wat opvalt, is dat de kralen uit Dorestad erg afgesleten zijn. Dat betekent dat ze langer werden gedragen,” stelt Langbroek vast. „Ook toen was het dragen van kralen al aan mode onderhevig. In de vroege achtste eeuw veranderde de smaak van grote borstornamenten met rode en oranje kralen naar halskettingen met monochrome transparante kralen , gecombineerd met blauwe kralen met rode, witte of gele draden en mozaïekkralen met schaakbordpatronen. Later werden kralen uit het Nabije Oosten populair.”

Met de moderne technieken is heel veel mogelijk. Langbroek is er heel enthousiast over en zal nog het nodige onderzoek verrichten, al is het nu, vanwege corona, vooral vanuit huis. „Er is nog heel veel te ontdekken en fantastisch om dit onderzoek te doen over de plek waar je bent opgegroeid.”

door Ali van Vemde

Dankzij de Premium-abonnementen kunnen de journalisten van WijksNieuws.nl extra verhalen maken. Het geeft de ruimte om net even dieper te graven, verder te kijken en meer tijd te nemen voor een uitgebreid artikel. Wilt u bijdragen aan deze vorm van kwalitatief goede lokale journalistiek? Word dan ook abonnee. Dat kan al vanaf 3,95 per maand via https://www.wijksnieuws.nl/abonnement/wijksnieuws/bestellen

Mette Langbroek doet onderzoek naar de Kralen van Dorestad
Kralen uit Ribe, gevonden in Dorestad
Wespkralen
Kralen met zilverfolie
advertentie
advertentie