Wijks college frustreert beloofde samenwerking met gemeenteraad door e-mail

WIJK BIJ DUURSTEDE Het gaat slecht met de gemeentelijke financiën. Dat is niet alleen in Wijk bij Duurstede het geval, maar dit speelt in heel Nederland. Veel extra taken uit te voeren, maar niet de knaken, is al langer de zure constatering. Wijk bij Duurstede stuurde eerder al een rekening naar het Rijk, en overweegt dit opnieuw te doen. Dit lopende jaar (2021) alleen al, komt de gemeente 1,1 miljoen euro tekort. Ook de komende vier jaar jaar blijft de gemeente kampen met begrotingstekorten van 6 ton of meer. Dit leidt tot spanningen.

door Kuun Jenniskens

Door deze financiële ellende kon de gemeenteraad vorig jaar bij de Begroting geen nieuwe ideeën aandragen. De afspraak was dat de raad in het voorjaar van 2021 aan zet zou zijn. Er zou een ‘amendementenavond’ komen, waarbij zowel oppositie als coalitie ideeën konden aandragen. Tevens zou worden besloten wat raad en college voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 nog gedaan wilden hebben. 

Tijdens de Voorbespreking van 29 juni was het dan zo ver. Op de agenda stonden de Kadernota, die vooruit werkt op de Begroting voor 2022, en de Voorjaarsnota, die kijkt in hoeverre men in pas loopt met de begroting voor 2021.

EMAIL VALT SLECHT Deze avond kwam opnieuw de nodige spanning naar boven tussen gemeenteraad en college. Het geval wil dat het college de vrijdag voorafgaand aan deze Voorbespreking, een mail had gestuurd aan de gemeenteraad, waarin stond dat er financieel niet veel mogelijk is. Deze was niet in goede aarde gevallen. Gemeenteraad en college hadden inmiddels een viertal avonden achter de rug over de ‘wij-lijn’. Dit was nodig omdat de oppositie zich te vaak langs de ‘zijlijn’ voelde gezet - naar ideeën vanuit de oppositie werd te weinig geluisterd. Tijdens die ‘wij-lijn’ gesprekken zijn constructieve afspraken gemaakt. Nu het moment daar was om echt samen te gaan werken, werd dat voor hun gevoel gefrustreerd met deze email. 

COLLEGE SORTEERT VOOR In de mail van 25 juni staat onder andere over deze ‘wij-lijn’gesprekken: ,,Met de opbrengst van deze gesprekken hebben wij als college, vanuit onze rol, voorgesorteerd in het maken van keuzes.” Het college neemt ‘terughoudendheid’ als uitgangspunt, zo schrijft zij in deze mail. Het college kiest ervoor om kwetsbare inwoners te blijven ondersteunen, en op het punt van duurzaamheid geen nieuwe taken op te pakken. Wel zal er iemand in dienst worden genomen om de woningbouwprojecten vlot te trekken. ,,Kortom, wij leggen als college aan u voor wat wij haalbaar of noodzakelijk achten voor deze periode. Zijn er andere zaken die we kunnen vertragen of uitstellen? Wij zien ze niet.” Vervolgens stelt het college voor om in september verder te praten over de bestuurlijke agenda voor de resterende periode. 

WEG WIJ-LIJN Het spanningsveld dat deze mail opleverde, werd door meerdere partijen verwoord - dus niet alleen vanuit de oppositie. De teleurstelling was: waarom wordt de ‘wij-lijn’ niet meer gevolgd? Wethouder Marchal zei hierop dat hij van mening is dat bij de wij-lijn hoort dat fracties zelf ideeën aandragen: ,,En ik heb geen moties en amendementen ontvangen.”

D66: ,,Na de mail van het college van vrijdag dacht ik, ik kan wel naar huis gaan.” De SP verwoordde het zo: ,,In deze mail zegt het college wat er allemaal niet kan, waarom zou ik dan ideeën aandragen?” De wrange constatering van BB was: ,,De wij-lijn wordt door het college gesaboteerd.” Ook coalitiepartijen VVD en GroenLinks hadden niet begrepen dat er tijdens deze Voorbespreking moties en amendementen besproken zouden worden.

NIET BEZUINIGEN ALS ER NOG GELD KOMT Burgemeester Iris Meerts: ,,Vanuit Den Haag komt er extra geld voor gemeenten. We willen onze gemeente ondertussen niet kapot bezuinigen. Daarom hebben we nu bij de Voorjaarsnota geen nieuwe bezuinigingsvoorstellen opgenomen om tekorten terug te dringen.”

,,Maar het college verwacht wel van ons dat we met voorstellen voor de Kadernota komen?”, zo zei het CDA. ,,Ik ga niets aandragen als blijkt dat er niks kan.” Waarop de burgemeester zei dat de gemeenteraad zaken kan aanpassen. CDA: ,,Maar dat is niet de toon van de mail.”

D66: ,,Het college zegt dat lopende zaken overeind worden gehouden, maar welke? Ik zie toch ook wel intensiveringen staan.”

Wethouder Wil Kosterman deed een lijmpoging: ,,Deze mail is geen dictaat, maar een voorstel. We volgen uw lijn.”

ACTIVISTISCH BEGROTEN De VVD: ,,Belangrijke vraag is: willen we activistisch begroten? Of willen we ons huishoudboekje op orde houden? De VVD wil het gat van 6 ton per jaar deels dichten, omdat we er geen enkel vertrouwen in hebben dat we door de rijksoverheid voldoende worden gecompenseerd. Deels doen wij dus bezuinigingsvoorstellen. Maar daarnaast zeggen we ook: geen knaken, geen taken.”

Met ‘activistisch begroten’ wordt bedoeld dat de gemeente bepaalde taken niet uitvoert, bij wijze van protest richting de overheid - als er niet voldoende geld wordt meegeleverd om de taak uit te voeren. Veel fracties willen dat, maar de vraag is: in welke mate pas je dit toe?

Net als het college, stelt het CDA als voorwaarde dat de zwakkeren uit de samenleving hier niet onder mogen leiden. ,,Maar we moeten wel echt een signaal afgeven dat de rek eruit is.” Wethouder Marchal zei hierop: ,, U accepteert ook niet van mij dat de gemeente 4 jaar lang tekort komt op de begroting. Dat is het lastige hieraan. Bij een activistische begroting zou je dat moeten accepteren. Ik wil best activistisch zijn, maar dan wel met de inslag van een boekhouder. De VVD ziet dat anders: ,,Als taken niet worden uitgevoerd, ontstaat er ook geen gat in de begroting.” 

GroenLinks steunt het college in de activistische lijn: ,,We gaan niet bezuinigen voordat er financiële duidelijkheid is. Ik zal volgende keer overigens geen moties en amendementen indienen, maar 3 scenario’s met varianten over de mate waarin het rijk of deels, of geheel, of helemaal niet over de brug komt.”

MEER INKOMSTEN De SP vroeg zich af waarom er geen maatregelen worden genomen om de inkomsten te verhogen? Wethouder Marchal: ,,Daar hebben we nu niet voor gekozen, maar draaien aan de knop van de onroerend zaak belasting is niet uitgesloten. We willen hiermee wachten tot bij de begroting in november.” Tegen die tijd is er misschien meer bekend met hoeveel geld het Rijk nog over de brug komt.

Op 13 juli volgt er een raadsdebat waarbij verder wordt ingezoomd op welke taken wel of niet worden uitgevoerd, hoe activistisch men wil begroten - en mogelijk volgen er toch moties en amendementen vanuit de gemeenteraad om het collegebeleid bij te sturen.