Landelijke standaard basis voor keuze afvalpas, bij normaal gebruik veilig

WIJK BIJ DUURSTEDE Bezorgde inwoners schreven afgelopen weekend naar de gemeenteraad van Wijk bij Duurstede over de veiligheid van de afvalpas. De gemeente heeft bij de keuze voor de afvalpas gelet op de (digitale) veiligheid en privacy van inwoners. De pas is inderdaad niet beveiligd tegen kopiëren, maar daardoor niet onveilig in gebruik. Nagenoeg alle gemeenten in Nederland gebruiken deze afvalpas. De gemeente heeft namelijk de landelijke standaard gebruikt voor afvalpassen en -registratiesystemen, STOSAG. Deze standaard schrijft onder andere voor dat het unieke chipnummer in de afvalpas niet beveiligd mag zijn. Daarom nam de gemeente verschillende maatregelen om het risico van misbruik zoveel mogelijk te voorkomen. Misbruik gebeurt met opzet. Bij zorgvuldig gebruik van de afvalpas is de kans op misbruik klein.

Hoe werkt de afvalpas? De gemeente heeft alle afvalpassen genummerd en dit nummer staat op de afvalpas. Daarnaast zit in de afvalpas een uniek chipnummer. De ondergrondse container herkent het chipnummer, waardoor een inwoner restafval kan aanbieden. De container registreert het aantal aanbiedingen. Afvalpassen met chipnummers die de gemeente niet heeft uitgegeven, worden niet herkend door de container. Dan gaat de container niet open. Op de pas staan geen persoonsgegevens. Ook is de pas een registratiemiddel, geen betaalmiddel.

MISBRUIK Inwoners kunnen de afvalpassen kopiëren die de gemeente Wijk bij Duurstede heeft uitgegeven. Daarvoor is een afvalpas met het unieke chipnummer nodig. Inwoners die misbruik willen maken van de afvalpas, doen dit niet per ongeluk. Zij zijn strafbaar, want kopiëren is een vorm van fraude. En zij kiezen er bewust voor om zelf geen kosten voor hun restafval te maken, maar deze voor rekening van een ander te laten komen. Inwoners die zorgvuldig met hun afvalpas omgaan, bieden anderen geen kans om misbruik ervan te maken.

RISICO’S VOORKOMEN De gemeente heeft ook verschillende maatregelen genomen om misbruik van de passen zoveel mogelijk te voorkomen. Inwoners die hun pas kwijt zijn, kunnen een nieuwe pas aanvragen. De oude pas wordt dan automatisch geblokkeerd. Daarnaast controleert de gemeente op bijzonderheden in de aanbiedingen van het restafval, bijvoorbeeld als er vaker dan gemiddeld restafval wordt aangeboden. Inwoners krijgen van BSR (Belastingsamenwerking Rivierenland) een overzicht van het aantal keer dat zij restafval bij de ondergrondse container aan hebben geboden. Zo kunnen zij dit zelf controleren. Verder heeft de gemeente voor de invoering van diftar alle afvalpassen voor de ondergrondse containers vervangen.r

STOSAG STOSAG is de landelijke standaard in de afvalsector voor de communicatie tussen afvalpassen en ondergrondse containers, tussen chips in de kliko’s en de registratie op de vuilniswagens, en voor het uitwisselen van data tussen softwarepakketten. Deze standaard maakt het voor gemeenten en leveranciers mogelijk om goedkoper en gemakkelijker samen te werken. De systemen zijn door gebruik van de STOSAG namelijk uitwisselbaar. Zo zijn gemeenten niet afhankelijk van maar één aanbieder en kan informatie betrouwbaar worden uitgewisseld. In de STOSAG standaard staat dat het unieke chipnummer in de afvalpas niet beveiligd mag zijn. Dit verzekert dat iedere mogelijke leverancier met zijn eigen lezer dit chipnummer kan uitlezen.

Reactie van Diftar in Wijk: „Wij hebben als burgercollectief een gedegen onderzoek neergelegd bij de gemeente. Dit deden wij niet alleen op basis van de situatie in Wijk bij Duurstede, maar ook aan de hand van onderzoeken en signalen uit andere gemeenten. Als wij iets beweren vinden wij dat we dit gedegen moeten doen. Wij kregen van andere gemeenten dikke rapporten over de mogelijke risico’s en een gedegen grondige analyse van het veiligheidsprobleem. Gemeente Wijk bij Duurstede levert binnen een week een verklaring over landelijke richtlijnen, zonder terug te komen op ons rapport.

Over stosag kunnen we melden dat Stosag zelf over hun richtlijn zegt: “De toevoeging “conform STOSAG” zegt in dit licht alleen dat het communicatieprotocol conform de openstandaard is. Verder is het zo dat STOSAG niks zegt over de geleverde kwaliteit van de producten.”

Het zou mooi zijn als de gemeente haar verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid pakt, dit grondig analyseert in plaats van de bal bij kwaadaardige burgers neerlegt. Dat is niet het grootste probleem. Het probleem is dat de gemeente onze veiligheid niet kan waarborgen en de bal nu weer bij de burger legt. Veiligheid is uiteindelijk ons grootste belang.”