Slechtvalken bij de Irenesluizen

WIJK BIJ DUURSTEDE Bij de Irenesluizen in Wijk bij Duurstede worden al enkele jaren slechtvalken gezien. Vaak zitten er een of twee in de hoge zendmast, maar als het wat harder waait, zitten ze ook vaak uit de wind op richels hoog in de hefinstallaties van de sluisdeuren. Er zijn ook wel eens drie slechtvalken tegelijk gezien. Misschien hebben ze zelfs al eens gebroed hoog op de richels van die hefinstallaties.

door Bart Ebbinge

Deze spectaculaire roofvogels vangen duiven, meeuwen en andere vogels, en op de richels zie je ze regelmatig de resten van zo’n geslagen vogel oppeuzelen.

In de jaren zestig van de vorige eeuw waren veel roofvogels in Europa door overmatig gebruik van gewasbeschermende stoffen als DDT in de landbouw vrijwel uitgeroeid (zie het boek “Dode Lente” van Rachel Carson). De laatste jaren zien we echter een geweldig herstel van roofvogels nu het gebruik van dergelijke gewasbeschermende stoffen hier verboden is. Buizerds broeden vrijwel overal in Nederland, en ook de slechtvalk broedt weer op veel plaatsen.

Op een foto van Doortje Dallmeijer ontdekte ze dat op 28 februari 2022 een van de slechtvalken een witte kleurring met de inscriptie BRP droeg. Deze slechtvalk bleek als kuiken door Peter van Geneijgen van de Werkgroep Slechtvalk Nederland geringd te zijn op het Provinciehuis in ’s Hertogenbosch waar hij in 2017 uit het ei kwam. De partner van hem droeg alleen een metalen ring. Na het doorgeven van deze waarneming bleek dat ook Yvonne van der Maat uit Doorn deze valk al eens bij de Irenesluizen had waargenomen. Op 3 augustus 2021 en op 7 december 2021. Ook was deze zelfde vogel bij de Stuw van Amerongen gezien door Jeroen Nachtegaal.

Yvonne van der Maat volgt digitaal allerlei slechtvalken in heel Nederland, en had contact opgenomen met Rijkswaterstaat en toestemming gevraagd om een nestbak voor deze roofvogels te plaatsen, zodat, mochten de slechtvalken gaan broeden op dit sluizencomplex, hun eieren niet van de richels af zouden rollen.

Onmiddellijk nadat op donderdag 10 maart de toestemming van Rijkswaterstaat afkwam heeft Henk Bolander samen met zijn zwager Wim van Impelen van de Wijkse vogelwerkgroep de broedbak vervaardigd, geschikt om er 50 kg grind in te leggen en zo een geschikte ondergrond te maken waarop slechtvalken graag hun eieren leggen. Dit was kennis uit andere hoge torens waar slechtvalk-liefhebbers nestkasten voor deze roofvogels hadden geplaatst.

Op vrijdag 11 maart toog een gezelschap van een viertal vogelaars van de Vereniging Natuur en Milieu Wijk bij Duurstede (Wim van Impelen, Evert van Leeuwen, Doortje Dallmeijer en Bart Ebbinge) naar de Irenesluizen om de nestbak hoog boven een van de sluisdeuren te plaatsen. Bij de sluizen werden ze opgewacht door Yvonne van der Maat in gezelschap van Frank uit Helmond, die al veel broedplaatsen van slechtvalken (meestal in hoge torens) hadden verkend. De toegangsdeur van het sluizencomplex werd geopend door Coen van Tuijl van Rijkswaterstaat, die in zijn vrije tijd ook een enthousiaste vogelaar is.

We reden naar het zuideinde van de sluiskolk, en terwijl we daar stonden kwam een slechtvalk meteen kijken wat er gebeurde. Met hun scherpe ogen zien deze valken alles. Hij hing even in de straffe zuidoostenwind stil in de lucht, en keek naar het ongewone gezelschap beneden. Coen overlegde met de onderhoudsmonteur William Sinken, en we konden in een van de hefinstallaties langs een wenteltrap omhoog klimmen. Daar bevond zich een klein luik dat door William geopend werd, en we op een klein plateau in de diepte van de sluiskolk konden kijken. Enkele grote vrachtschepen werden net geschut. De kist werd geplaatst en met tie-wraps vastgezet, en de 50 kilo grind erin gestort. Nu maar hopen dat de slechtvalken de kist van Wim gaan gebruiken.

Meteen al de volgende dag, op zaterdag 12 maart, is het vrouwtje slechtvalk op de bak waargenomen met het mannetje er vlakbij. Nu is het wachten op eventuele jongen. Spannend!