Wijk Toen: De kersenpluk. Familie Vernooij al ruim 100 jaar in kersenteelt

COTHEN Op zaterdag 30 juni en zondag 1 juli vieren we in Wijk bij Duurstede het Kersenfestival in de hoogstamboomgaard van fruitteler Theo, Martine en Erik Vernooij. Een uniek, bijzonder en lekker festival met de KERS als 'hoofdpersoon'. Het Kromme Rijngebied kent een lange geschiedenis van menselijke bewoning. Het is bekend dat de Romeinen die hier aan het begin van onze jaartelling woonden al ontdekt hadden dat het rivierengebied uitstekend geschikt was voor fruitteelt. Men gaat er van uit dat zij de eerste kersenbomen hierheen brachten.

Norma Mulder/Historische Kring Tussen Rijn en Lek

Het kersenfestival is mede bedacht en opgezet door Martine en Theo Vernooij. Zoals ze zelf zeggen runnen zij: "Een modern fruitteeltbedrijf met een knipoog naar het verleden." Niet voor niets herbergt hun bedrijf, naast de appel-, peren- en kersenbomen, het enige echte Kersenmuseum, produceren ze zelf vele ambachtelijke producten en beheren zij een Landwinkel, waar je de lekkerste, biologische producten kunt kopen, maar ook vele grappige op fruit gebaseeerde accessoires.

Uit welke bron putten Martine en Theo en tegenwoordig ook hun zoon Erik om zo gepassioneerd bezig te zijn met de kersenteelt? Dat horen we van Siem Vernooij, de vader van Theo. Op 85-jarige leeftijd nog altijd actief en veel te vinden op het fruitteelt bedrijf van zijn zoon. Met hem lopen we o.a. door het kersenmuseum, waarbij hij bij elke foto en elk voorwerp een verhaal kan vertellen. Siem werd als een van de 14 kinderen van Gerard (Gert) Vernooij en Anna Kroft geboren op de statige boerderij aan de Groenewoudseweg. De ouders van Gert hadden een boerenbedrijf in de Wijkersloot, een gemengd bedrijf met koeien, varkens en fruitteelt. De vader van Gert, Toon, had ook een stuk land in Cothen waar een oude schuur stond en waar men het 'jongvee' weidde. Tegen zijn zoons had hij gezegd: "Wie het eerst trouwt kan in Cothen een bedrijf starten, dan laten we daar een nieuwe boerderij bouwen." Dat was Gert en de boerderij werd in 1917 gebouwd. Siem had er met zijn 13 broers en zussen een mooi leven.

KERSENPLUK GAAT VOOR Ook toen hij jong was, was de tijd van de kersenpluk een belangrijk moment in het jaar. Siem: "De aannemers in Cothen, bijvoorbeeld Van Amerongen, sloten de tent gedurende de kersenpluk. Iedereen ging plukken en vaak verdienden ze daarmee meer dan met hun eigenlijke werk. Het was altijd weer spannend wie de laatste kers plukte. Deze persoon plukte in dat geval de kersen met tak en al van de boom en bracht deze – zg. bouwtak – naar de boerderij waar deze op de kachel werd gelegd. Dat was het signaal voor het einde van de pluk en dan werden er wafels gebakken. Lekker hoor. Overigens gold deze traditie ook bij de appel en perenpluk."

Behalve de plukkers waren er ook de heuers, de mensen die moesten zorgen voor het wegjagen van vogels, vooral spreeuwen. Dat gebeurt nu ook nog via een ingenieus systeem van draden waar blikjes aan hangen, die bediend worden door een heuer in een soort hoge 'scheidsrechtersstoel' met een goed overzicht over de boomgaard. Dan was er een groep mensen die de kersen met de hand sorteerde, het wrakken, vooral vrouwenwerk. Tegenwoordig zijn er – naast Cothenaren en Wijkenaren – ook Poolse plukkers. Een vaste ploeg komt al zo'n 15 jaar dit seizoenswerk doen.

KERSEN VEILEN Siem laat vol trots de afmijnzaal van het kersenmuseum zien. Daar staan nog de veiligklok, de bankjes en andere zaken van de Wijkse fruitveiling, die in 2002 gesloopt is. Toenmalig burgemeester Guus Swillens besloot dat dit 'Wijkse Erfgoed' hoorde bij de Wijkse geschiedenis en in Wijk moest blijven. Na de Tweede Wereldoorlog werden de fruitteelt en daarmee de veilingen steeds belangrijker in het Kromme Rijngebied. In 1948 werd aan de Zandweg een nieuwe veiling gebouwd. Daar heeft Siem de nodige kilo's kersen laten veilen. Rond 1952 kwam steeds meer concurrentie van buitenlandse kersen.

Maar Siem en Theo hebben altijd een zwak gehad voor de kersenteelt. In de jaren '80, op het dieptepunt van de Hollandse kersenteelt, besloot de familie Vernooij om de bijna verdwenen teelt weer op de kaart te zetten. Daarbij denken ze niet alleen in tradities, maar gebruiken ook de nieuwste innovaties. Inmiddels is het Kersenfestival in de Kromme Rijnregio één van de grootste evenementen, bezocht door vele liefhebbers, niet alleen uit de regio maar uit het hele land.

Wie een rondleiding afspreekt in het Kersenmuseum, kan via het veilingspel zelf ervaren hoe spannend veilen is.