Amateur-archeologen op zoek naar de Limesrivier bij Wijk bij Duurstede
7 november 2021 om 09:35 HistorieWIJK BIJ DUURSTEDE Oude rivierlopen en woongronden, de AWN-groep (Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie) Wijk bij Duurstede doet er al jaren onderzoek naar. De amateur-archeologen spelen een steeds grotere rol in het onderzoek. Aan de hand van boringen en het dateren van monsters kan steeds beter worden worden vastgesteld hoe oud het is. Als deze oude rivierlopen eenmaal in kaart zijn gebracht kan veel beter worden vastgesteld waar de bewoonde plaatsen waren op de oevers van toen. Het mooiste zou natuurlijk zijn als er ook een stuk wordt gevonden van de Romeinse Rijn, de grensrivier. Op deze manier zou ook het oudste, door mensen gemaakte wegdek kunnen worden gevonden, de Limes.
Gerben Joustra doet al vele jaren onderzoek met een groepje enthousiaste vrijwilligers. „Tegenwoordig werken we meer samen met een groep uit Tiel. Deze groep bestaat al 40 jaar,” vertelt hij. „Zij zoeken niet specifiek naar de grens van de Rijn en de Limes, daar houden wij ons wel vooral mee bezig.” Joustra is inmiddels op een leeftijd dat het zoekwerk voor hem een keer gaat stoppen, maar hij hoopt natuurlijk dat er voor die tijd er een doorbraak komt. „Gelukkig is het wel zo dat er langzamerhand meer waardering komt voor ons werk.”
ZOEKEN GAAT DOOR Volgend jaar zal de afsluiting van de Kromme Rijn worden herdacht. „Met Hoogheemraadschap Strichtse Rijnlanden heb ik contact gehad en gevraagd waar precies de afsluitdam is. Bij de dijk die de Kromme Rijn afsloot van de Rijn liep nog steeds water onder de grond door, dat wordt piping genoemd. Bij archeologische opgravingen in Wijk bij Duurstede zijn die stromingen te zien. De lokale archeologie heeft veel opgravingen rondom Wijk uitgevoerd, daarbij kwamen oude rivieren aan het licht, onder andere in de buurt van het Revius. Nu de Romeinse Limes op de Unesco werelderfgoedlijst staat, is het nog interessanter om hier naar op zoek te gaan. Zo hebben we recent onderzoek gedaan bij de Veldpoortbrug, waar in het verleden Garage Beijer was gevestigd. Maar ook de tuin van het gemeentehuis komt in aanmerking. Bij de hoogstamboomgaard is helaas niets gevonden. Wat wij willen weten is waar de oude rivierloop onder de dijk door loopt.” Joustra vindt dat de gemeente veel meer zou kunnen doen, bijvoorbeeld aan de datering van het afsluiten van de rivier in 1122, in opdracht van de Utrechtse bisschop Godebald. „Wij hebben soms het gevoel dat we aan een dood paard trekken. Het is wel fijn dat er veel belangstelling is voor het informatiebord bij het veer. Veel toeristen lezen de informatie.”
Door boringen en datering van monsters weten we steeds meer.
BORINGEN EN MONSTERS In het landelijke AWN blad verscheen in oktober een artikel van de hand van Joustra. Hierin vertelt hij over het onderzoek naar de leeftijd van de oude rivierlopen ten zuiden van Wijk bij Duurstede. Aan de hand van boringen en het dateren van monsters is de ouderdom steeds beter te bepalen. Door het in kaart brengen van de historische rivierlopen kunnen ook bewoonde plaatsen op de toen bewoonde oevers worden vastgesteld. Vooral aan de overzijde van de Lek is het nodige gevonden, zoals bijvoorbeeld een dakpanfragment met een stempel van het Romeinse Dertigste Legioen. Ook bij steenfabriek De Roodvoet is het nodige gevonden. Deze vondsten zijn beschreven voor het archief van de ROB, nu de RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Ergoed). Voor de boringswerkzaamheden maakte Joustra gebruik van de boorbeschrijvingen van professor Berendsen van de Universiteit Utrecht, die in de jaren negentig een geomorfologische kaart opstelde. Daartussen gezette boringen, dieper dan de twee meter van Berendsen, leverden helaas niets nieuws op. Wel werd, met de hulp van door een drone gemaakte foto’s, een oude rivierloop getraceerd bij De Roodvoet.
Of het ooit helemaal duidelijk gaat worden waar de Romeinse Rijn precies heeft gelopen? Het is vooral een kwestie van heel veel geduld. Zolang het kan, zet Joustra zijn onderzoek voort, al begint de leeftijd een rol te spelen. Het onderwerp staat, nadat de Romeinse Limes op de Werelderfgoedlijst is geplaatst, in ieder geval weer volop in de belangstelling. Een beetje waardering voor de amateur-archeologen die zich hier met hart en ziel voor inzetten, mag dan ook best.
door Ali van Vemde
