De IJzeren brug over de Kromme Rijn bij Beverweert Werkhoven
De IJzeren brug over de Kromme Rijn bij Beverweert Werkhoven Kuun Jenniskens

Zaag in UNESCO werelderfgoed? Vergunningaanvraag IJzeren brug Werkhoven hinkt op twee benen

13 mei 2022 om 11:35 Historie

WERKHOVEN De gemeente Bunnik heeft een ontwerpbesluit genomen voor ingrijpende aanpassingen aan Rijksmonument en onderdeel van UNESCO werelderfgoed: de uit 1890 daterende IJzeren brug - ook wel Beverweerdse brug genoemd. Gelegen bij landgoed Beverweerd. Vanaf 6 april 2022 ligt deze vergunning voor zes weken ter inzage, daarmee loopt de termijn op 18 mei af. Bunniks Nieuws keek eens goed naar de tekeningen en stuitte op verrassingen.

door Kuun Jenniskens

De 3m90 brede IJzeren brug ligt in de Molenhoeflaan over de Kromme Rijn bij kasteel Beverweerd en is onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Op 26 juli 2021 werd feestelijk bekend gemaakt dat de Hollandse Waterlinie de status kreeg van UNESCO werelderfgoed. Hier was jaren voor geijverd - ook door de provincie - dus de champagne knalde. 

SCHRIK OVER SLOOPAANVRAAG Diezelfde week kwam Bunniks Nieuws erachter dat er vanuit de provincie Utrecht (eigenaar van de brug) een aanvraag was ingediend bij de gemeente Bunnik om deze brug te slopen. De commotie die hierop ontstond was voor de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) aanleiding om hun aanvankelijke positieve reactie nog eens goed tegen het licht te houden. Ze waren niet volledige geïnformeerd, merkten ze op, over alternatieve routes voor zwaar landbouw verkeer. RCE vroeg daarom de provincie Utrecht om de noodzaak van deze sloop en renovatie te onderbouwen. RCE formuleerde ook een reeks aanpassingen en adviezen om de huidige uitstraling van de brug te handhaven.

Sindsdien is een en ander aan de aanvraag gewijzigd en zijn er aanpassingen op het ontwerp. De huidige landhoofden, de huidige breedte van het brugdek en doorvaarthoogte moesten van de Rijksdienst gehandhaafd blijven. Bij de nieuwe aanvraag van 12 december 2021 is het uitgangspunt dat alle originele onderdelen dienen te worden behouden. Dat gaat dan om de leuning, hoofdliggers en landhoofd. Gezien de monumentale status van de brug zal de huidige hoogte van 1 m worden gehandhaafd en wordt hiermee afgeweken van het nieuwe Bouwbesluit, zo staat er in de aanvraag.

RUIM BAAN VOOR ZWAAR LANDBOUWVERKEER De oorspronkelijke reden om de brug aan te passen is om hem geschikt te maken voor zwaar landbouwverkeer. Op zich verkeert de brug in prima technische staat, maar de brug wordt structureel overbelast. Om de constructie te versterken worden aan weerszijden vier palen achter de landhoofden in de grond geboord. Hier worden nieuwe steunpunten op gemonteerd. Met deze wijziging krijgt de brug een draagkracht voor zwaarder landbouwmaterieel.  

Door deze ingreep wordt de IJzeren brug aan elke zijde één meter langer. Dat moet een vreemd gezicht worden, omdat het brugdek niet meer aansluit op de oorspronkelijke brughoofden. Op advies van RCE is ervoor gekozen om op het verlengde deel van de brug smallere planken te monteren om zo de oude brug te accentueren. Het originele brugdek wordt zo visueel zichtbaar.  

VERWARRING OVER TEKENINGEN De aanvraag zelf leidt op een aantal punten tot verwarring. Het gaat om een aanvraag van 12 december 2021, met daarbij ook tekeningen van 4 november 2021. Dat zijn de tekeningen van de brugleuningen van 1 meter. Maar betekent dit inderdaad dat de brugleuningen niet met 30 centimeter worden verhoogd? Wat verwarring geeft is dat de afgewezen tekeningen van 30 april 2021, met de verhoogde leuningen, ook zijn toegevoegd. Deze tekeningen maken daarmee onderdeel uit van deze aanvraag. Hoe zit dat? Welke gevolgen heeft dat?

BRUGLEUNING TOCH VERHOOGD? Nieuws betrekt er een deskundige bij en die merkt op dat, omdat de aanvraag vergezeld gaat van twee verschillende tekeningen en vanwege ook tekstuele onduidelijkheden, juridisch gezien indirect beide situaties worden vergund. De provincie Utrecht kan nu zelf kiezen wat ze doet, aldus deze deskundige. Bovendien staan op de nieuwe tekening niet alle details van de bestaande situatie. Zo ontbreken de smeedijzeren voetjes en is het gedetailleerd met kokerprofielen. Terwijl er in de bestaande situatie sprake is van volle smeedijzeren leuningen.

Op basis van deze vergunning kan juridisch gezien de brugleuning alsnog worden verhoogd. Als de gemeente dit had willen voorkomen had het de tekening van 30 april 2021 met de verhoging moeten laten vervallen. 

ZAAG ERIN? Wat houdt die verhoging in? Op dit moment zijn de brugleuningen 97 cm. Als ze worden verhoogd naar 130 cm wordt de oorspronkelijke leuning met een clip op een paal van 33 centimeter gezet. Die paal is van ander materiaal; de oorspronkelijke leuning wordt in stukken gezaagd en verhoogd met holle kokerprofielen die met bouten worden vastgezet aan de originele volle smeedijzeren staanders.

Volgens de RCE was deze aanpassing niet nodig; rijksmonumenten hoeven niet te voldoen aan het bouwbesluit. Door deze slordigheden in de vergunning ontstaat er toch ruimte om de brugleuning te verhogen.  

Er zijn ten onrechte twee verschillende tekeningen bij de ontwerp vergunning gevoegd

GEMEENTE GEEFT OMISSIE TOE Vlak voor publicatie legde Bunniks Nieuws deze kwestie voor aan de gemeente Bunnik. In haar reactie geeft de gemeente de fout toe. Een woordvoerder namens de gemeente: ,,Er zijn ten onrechte twee verschillende tekeningen bij de ontwerp vergunning gevoegd. Deze omissie is veroorzaakt door het feit dat de aanvrager twee tekeningen met een verschillende naamgeving heeft aangeleverd. De tekening met de niet verhoogde leuning heeft een stempel van een latere datum. We gaan er daarom vanuit dat deze laatste versie maatgevend is, dus de tekening van een latere datum en met de lagere leuning. Na afloop van de reactietermijn herstellen wij bij de definitieve vergunningverlening deze omissie en dan wordt ook de oude tekening (die met de hogere leuning) uit het vergunningsdossier gehaald. Dit wordt ook expliciet vermeld in de definitieve beschikking.” De fout wordt dus hersteld. De tekening met de hoge leuning wordt uit het dossier gehaald en krijgt het stempel ‘vervallen’.

OVERLAST ZWAAR VERKEER Verder wordt er weinig rekening gehouden met de verkeerssituatie; in de Molenhoeflaan ligt een gevaarlijke bocht en de weg is niet berekend op dit zware verkeer. Voor de monumentale woning die in de bocht strak aan de weg ligt, zal dit zware verkeer in de toekomst zeker schade aan de woning opleveren; de weg ligt deels op hun fundering. Het is ook een belangrijke recreatieve route. Het moet veilig zijn om er te fietsen of een avondwandeling te maken.

GEEN GEZAMENLIJK PLAN Het advies van het Cuypers genootschap om samen met lokaal betrokkenen te werken aan een alternatief plan voor de ontsluiting van dit agrarisch gebied is niet opgepakt. In Werkhoven houden twee projectgroepen zich met verkeer bezig. Zij buigen zich over een voorstel om de brug in tact te laten en de dorpskern van Werkhoven van zwaar vrachtverkeer te ontlasten. Deze groepen moeten voor de gemeente of de provincie toch makkelijk te benaderen zijn.

KOST ENKELE TONNEN Daar komt nog bij dat het aanpassen van de brug een kostbare zaak is. Twee jaar geleden werd dit geschat op 350.000 euro, met de prijsstijgingen van dit moment is dit vast en zeker te laag ingeschat. Geld dat ook geïnvesteerd kan worden om belemmeringen - die niet goed lijken te zijn onderzocht - bij andere routes weg te nemen.

ZOMEREIK Wat ook niet duidelijk wordt uit de aanvraag is of de prachtige oude zomereik moet worden gekapt. Het duurt decennia om zo’n rijke grote boom terug te krijgen.

Visualisatie van aanpassingen aan de IJzerenbrug bij Beverweerd
De verbinding van de IJzeren brug met landhoofden
advertentie
advertentie