Zoeken naar legerweg

De Ossenwaard als kronkelgebied van de Romeinse Rijn

Ali van Vemde

COTHEN Gerben Joustra doet al vele jaren met de Archeologische Werkgroep Nederland (AWN), voorheen Stichting Wijks Castellum, onderzoek naar het verleden van Wijk bij Duurstede. Samen met de andere leden wordt op diverse plaatsen in de gemeente onderzoek gedaan om meer kennis te vergaren over het oude landschap. In Cothen gaat nu de aandacht uit naar de loop van de Kromme Rijn. Zijn bevindingen leest u hier.

Op de archeologische waardenkaart staat de loop van de Romeinse Rijn is de Late Romeinse tijd als een brede wit gekleurde strook aangegeven. Wat wil zeggen dat dit gedeelte van het terrein bij de weg door de Ossenwaard, archeologisch gezien, niet interessant is. Grondsporen van oude bewoning zijn uitgewist en aardewerk en andere huisraad en versierselen meegespoeld richting Utrecht.

Waar deze loop, die is verzand, de Kromme Rijn van nu kruist, is het zand van die Romeinse rivier te zien langs de rand van het wandelpad da een paar jaar geleden is aangelegd door het Hoogheemraadschap. Hier heeft dat Hoogheemraadschap de oever niet afgeschuind, wel met een beschoeiing in het water. Het zand begint onder een 50 tot 70 centimeter dikke kleilaag, die er in de vroege en latere Middeleeuwen is opgeslibd.

SAMENSTELLING Het Romeinse rivierzand heeft een bepaalde mineralogische samenstelling: veel kwartskorrels, ongeveer 30 procent mica en donkere mineralen, heel weinig flintergoud en vals goud (of pyriet) hier en daar Bij de oude te bewonen oeverwal is het zand fijner en heel goed gesorteerd.

RESTEN LEGERWEG Dat hier in de romeinse tijden de bevaarbare rivier was is ook kenmerkend voor eventuele resten van de oude legerweg voor de legioenen op mars naar Fort Vechten. De legerweg liep meestal min of meer parallel aan de rivier. Bovendien is in de verlengende richting van de Hollende Wagenweg meer naar het noordwesten, een romeinse grafsteen gevonden. En die graven lagen dan heel vaak vlakbij de legerweg en in dit geval ook niet ver van hun Rijn.

MOEILIJKE ZOEKTOCHT Op meerdere plaatsen hier in deze omgeving is dan ook naar een legerweg gezocht in opdracht van de Provincie Utrecht. Maar de weg is in de grond moeilijk te herkennen, zoals bij de fietstunnel onder de nieuwe Limesweg door tussen Houten en Bunnik. Daar was het gelukkig 'bingo' eind 2013! Er liggen hiervan foto's in het archief van de werkgroep.

Het is te hopen dat in de komende tijd meer bekend zal worden over dit oude oude Europese grensgebied. Als dat gebeurt is er meer kans dat deze route op de lijst van Europese monumenten kan komen of op de lijst van Unesco.