CO2 verlagen in de veeteelt; grootste klapper als er minder methaan uit de koe komt

WIJK BIJ DUURSTEDE Hoeveel CO2 kost één kilo melk? In Nederland is dat 1.143 gram CO2, aldus Gerard Migchels. Migchels is praktijkonderzoeker duurzame veehouderij bij Wageningen University & Research. Volgens hem kunnen boeren deze CO2-uitstoot nog verder verlagen – uiteindelijk zelfs met de helft.

door Kuun Jenniskens

Die 1.143 gram CO2 (waarbij methaan en N2O lachgas zijn omgerekend in CO2) noemt Migchels op wereldschaal een hele goede score. Allerlei componenten zijn in dit getal meegenomen: de diesel voor de trekker van de boer en de loonwerker; de stroom nodig voor het melken van de koeien; de ademhaling van het dier; en verder natuurlijk de mest.

MINDER METHAAN UIT DE KOE Om deze uitstoot naar 50 procent te verlagen, zegt Gerard Migchels, is een brede aanpak nodig. ,,In de stal moeten we de poep en de plas gaan scheiden, dat geeft aanzienlijk minder methaan en ammoniakemissie. Maar de grootste klapper kunnen we maken als we zorgen dat er minder methaan uit de koe komt.” Onderzoek wijst uit dat de methaanemissie per koe erg kan verschillen, ook als ze familie van elkaar zijn en onder dezelfde omstandigheden leven - de ene koe kan 50 procent meer methaan uitstoten dan een andere koe. ,,Het idee is om kalfjes met een hoge emissie te slachten en op te eten. En kalfjes met een lage emissie te houden voor de melkproductie. Als we inzicht krijgen in waar dat verschil vandaan komt, dan kunnen we gericht gaan fokken en voeren op lage methaanemissie.”

WATERSTOFTREKKERS Ook valt uitstoot te verlagen door de komst van trekkers die rijden op waterstof. Migchels verwacht dat de eerste waterstoftrekker binnen vijf jaar te koop is. ,,Het plan is om ook op termijn de waterstof op de boerderij te produceren. Op ons proefbedrijf in Lelystad gaan we daarmee beginnen.” Voor het stroomverbruik van de melkrobots moeten er nog meer boerendaken worden volgelegd met zonnepanelen - aldus Migchels.

GEEN SOJA INVLIEGEN ,,Een ander belangrijk punt is dat we het gras verder kunnen opwaarderen, het eiwit dat erin zit beter benutten, waardoor er minder krachtvoer nodig is. Dan hoeft er fors minder sojaschroot (omhulsel van sojaboon) vanuit een ander werelddeel te worden ingevlogen.”

PLEIDOOI VOOR VAKMANSCHAP Gerard Migchels - die in Wijk bij Duurstede woont en daar raadslid is - groeide zelf op een Groningse boerderij op. Hij houdt een pleidooi voor het echte vakmanschap: ,,Wat heel veel oplevert, is als de koeien oud worden met een goede melkproductie. Dat kan als je de dieren goed verzorgt. Dan heb je minder kalfjes en jongvee nodig op het bedrijf en dat scheelt veel uitstoot. Zeker omdat er bij jongvee verder geen productie tegenover staat.” Vakmanschap bestaat uit een balans tussen goede zorg voor het dier en voldoende kennis: ,,Dan kun je met weinig krachtvoer toch een goede productie halen.”

Wageningen University & Research en LTO Noord proberen dit met praktijkbedrijven uit. Eén boer, die ook biologisch is geworden, wist zijn ammoniakuitstoot met 55 procent te verminderen, zegt Migchels.

NIET ZOMAAR HALVEREN Zomaar de hele veestapel halveren om het klimaatprobleem op te lossen, noemt Migchels lariekoek: ,,Dat klinkt wel heel stoer, maar dan gaat deze productie naar andere landen zoals Oekraïne, en daar hebben koeien een hogere emissie per kg melk dan hier. Omdat uitstoot een mondiaal probleem is, levert dit niks op - en is dat eerder een verslechtering. Wel kan ik me voorstellen dat nabij Natura 2000 gebieden met een hoge stikstofbelasting minder koeien moeten worden gehouden.” Het opkopen van dierenrechten vindt hij te duur: ,,Ik snap dat dit politiek goed valt, maar als je natuur echt belangrijk vindt dan zou ik dat geld liever besteden om via vakmanschap de emissie naar beneden te brengen. Of om nabij Natura 2000 gebieden de overgang naar biologische melkveehouderij te stimuleren.”

Migchels pleit ervoor dat overheden het goede gedrag van boeren gaan belonen. Dat kan de uitstoot van stikstof snel met 25 tot 40 procent verlagen. Bij methaan 10 tot 25%.

BIODIVERSITEIT Daarbij schetst hij nog wel een lastige kwestie, omdat er een spanning is met biodiversiteit. ,,Voor een goede biodiversiteit wil je dat koeien in de wei staan en meer gras eten. Dat vraagt ook de samenleving van de boer. Maar een koe die veel gras eet, stoot meer methaan uit - dit in tegenstelling tot een koe die meer maïs eet. Maar ook hier kan vakmanschap een rol spelen, want er moet een goede strategie worden gevonden voor de beweiding van koeien. Zo maakt het uit of je koeien kort of lang gras laat eten. Kort gras heeft namelijk meer eiwit. Dit vraagstuk zijn we momenteel aan het onderzoeken.”

ER ZIJN VOLDOENDE KOPLOPERS Concluderend zegt Gerard Migchels: ,,Als veeboer zou ik niet direct dure stallen gaan bouwen, maar vooral de focus leggen op vakmanschap. Met beloning van goed gedrag vanuit de overheid zouden processen een flinke versnelling kunnen krijgen. Sommige boeren zijn daar al helemaal klaar voor.” Volgens Migchels zijn er voldoende koplopers: ,,Deze koplopers zijn echte systeemdenkers. Zij hebben een brede blik op de wereld en begrijpen alle stromen in hun bedrijf, en weten dus aan welke knoppen ze moeten draaien. En zijn daar steeds mee aan het stoeien. Weer andere boeren zijn van nature volgers; hun geef je advies met een kant-en-klaar pakket aan maatregelen.”