Gratis kapitaal

Je kunt geen natuur kapotmaken als er geen natuur meer is. Dat lijkt het kabinet te denken met het plan de beschermde status van natuurgebieden te schrappen om de stikstofcrisis te bestrijden. Een papieren oplossing en ook op papier krom. Nederland is relatief de grootste producent van stikstof in Europa. En niet zo’n klein beetje ook. Per hectare vier keer zo veel als gemiddeld. Natuur hebben we in Nederland daarentegen veel te weinig, ook volgens het biodiversiteitsverdrag van de VN. En de kwaliteit ervan: slecht tot zeer slecht.     

In de media is terecht veel aandacht voor de zorgen van boeren. Hardwerkende ondernemers die ons voedsel op tafel zetten. Die draaien al jaren gedwongen mee in een systeem van schaalvergroting, weinig marktmacht en lage prijzen. Tegenover de boeren staat zogenaamd de natuur. Die heeft part noch deel aan de problemen in de agrarische sector. Het belang van natuur blijft in de discussie vaak steken op een paar mooie plantjes die door stikstof sneuvelen. Of het zondagmiddagbos dat moet wijken voor een snelweg. En alhoewel rust en ruimte enorm waardevol zijn, gaat het maatschappelijk belang van natuur vele malen verder. 

Onze samenleving en economie draaien op natuurlijk kapitaal: ecosystemen die zeer waardevolle producten en diensten voortbrengen. Bijvoorbeeld schone lucht en water, een vruchtbare bodem, bestuiving, plaagonderdrukking, waterberging en allerlei grondstoffen voor consumptie en constructie. Dat kapitaal is hernieuwbaar maar begint langzamerhand uitgeput te raken. Tegen hoge kosten leggen we al beslag op buitenlands kapitaal, bijvoorbeeld met soja voor veevoer. En sommige diensten, zoals als schone lucht, kunnen we als mens niet kunstmatig creëren. Natuurgebieden leveren de grootste bijdrage aan ecosysteemdiensten in Nederland, ondanks hun beperkte oppervlakte. 

De waarde van verschillende ecosysteemdiensten loopt volgens onderzoek in de biljoenen, maar in de nationale winst- en verliesrekeningen worden ze niet meegenomen. Om als samenleving de juiste keuzes te maken moeten we dat natuurlijk kapitaal veel beter waarderen. We lijken zelfstandig, maar zijn hopeloos afhankelijk van de natuur. Die is gratis maar kapitalen waard.    

Henny Olthof en Niek van Staaden

Vereniging Natuur en Milieu, IVN-afdeling Wijk bij Duurstede