Begrotingstekort zet uitgaven op slot

WIJK BIJ DUURSTEDE De gemeente heeft een begrotingstekort van 8,5 ton opgelopen vanwege tekorten bij de Jeugdzorg. De VVD had eerder willen worden geïnformeerd. De oppositie vindt dat de VVD wensen van een rotonde bij De Geer en cameratoezicht moeten worden geschrapt.

Kuun Jenniskens

Voor drie oppositiepartijen was het voor aanvang van het debat al duidelijk dat ze de Begroting 2019 niet gingen steunen. De SP zei nee omdat ,,deze begroting niet door moties of amendementen te repareren is. Deze begroting moet domweg over.” WijkNU stemde tegen omdat hij niet realistisch genoeg is: ,,Er is totaal geen grip op de financiën, zeker niet in het terugdringen van de tekorten in het sociale domein. En dit was toch voor de verkiezingen al bekend.” Het CDA stemde tegen ,,omdat over grote onderwerpen als sociale woningbouw, de turborotonde met fietstunnel, en het cameratoezicht nog geen integrale afweging heeft plaatsgevonden.” D66 liet haar mening van het debat afhangen en stemde uiteindelijk samen met coalitiepartijen VVD, PCG en GroenLinks voor de begroting.

SPAARPOT MOET OPEN Hiermee is de gemeenteraad akkoord gegaan met een begroting die volgend jaar een tekort van 848.747 euro laat zien. Dit is vooral ontstaan binnen het Sociaal Domein, de portefeuille van wethouder Wil Kosterman (GroenLinks). Om het tekort te dekken wordt uit de spaarpot van de gemeente geput. Daarnaast wordt de onroerendezaakbelasting met 2,3 procent verhoogd. Komend jaar zal er hard worden gewerkt om ‘grip’ te krijgen op de kosten binnen de Jeugdzorg en het Sociaal Domein.

Financieel wethouder Hans Marchal (PCG) noemde het eerder al geen ‘feestbegroting’: ,,Den Haag gooide roet in het eten. Wij zijn echt niet de enige gemeente. Dit is een nationaal probleem. De afgelopen maanden hebben we tonnen bezuinigd. In het voorjaar dachten we nog nieuw beleid te kunnen gaan uitvoeren, maar helaas zijn we in de situatie gekomen dat we zelfs de onroerendzaakbelasting hebben moeten verhogen.”

WAAROM NIET EERDER INGEGREPEN? VVD fractievoorzitter Sybren van der Velden, na de verkiezingen als grootste partij aangetreden in het college, was behoorlijk kritisch op het sociaal domein. ,,De financiën rond Jeugdzorg lopen al langere tijd zeer uit de pas, maar dat zou nu pas zichtbaar zijn. Waarom zijn er niet eerder signalen afgegeven? Waarom is er niet eerder ingegrepen? Het niet ‘in control’ zijn van het vorige college creëert een zeer lastige situatie voor het huidige college.”

De VVD vindt dat het WMO loket ook te ruimhartig hulp en hulpmiddelen aan inwoners uitdeelt. De partij vraagt zich af of iedere aanvraag kritiekloos wordt beloond? ,,De VVD heeft behoefte aan rationalisering van de zorg”, zo vatte Van der Velden het samen.

NIET SLAGVAARDIG Wietze Smit (WijkNU) verweet bestuurders een gebrek aan slagvaardigheid. ,,Het gaat hier om een cumulatie van omstandigheden en van colleges die niet in staat zijn geweest te anticiperen op komende ontwikkelingen. Maar het gemakkelijk groot geld uitgeven en krenterig zijn op kleine bedragen, gebeurt echter nog steeds. Nu staat er weer een turborotonde op de agenda voor een kleine 5 miljoen. Van dit geld kunnen we een zwembad bouwen en nog geld overhouden.”

Namens het CDA zei Gerard Migchels: ,,Het is frustrerend te zien hoe weinig grip de organisatie heeft op de crisis in de jeugdzorg. Vooral het ontbreken van regie op doorverwijzen van huisartsen naar zorgverleners valt op. Op een slimme manier samenwerken met huisartsen is sleutel tot meer grip. Er zijn nog meer verbeterpunten mogelijk. Het CDA wil daarom elk kwartaal door het college worden bijgepraat over de voortgang.”
LANDELIJKE PROBLEMATIEK Wethouder Wil Kosterman (GroenLinks): ,,Hier worden kreten gebezigd die geen recht doen aan onze situatie. Het gaat hier om landelijke problematiek, die hier fors neerslaat. Wij zijn zeer slecht bedeeld; we zijn 25 procent gekort op budgetten, dat is niet houdbaar. Daarom blijven we ook kloppen op de deur van de rijksoverheid.” De tekorten in de zorg zijn volgens de wethouder ontstaan omdat de Jeugdzorg voorheen door de provincie werd verstrekt. ,,Dat gebeurde zonder facturen. Daardoor was lange tijd niet helder welke zorg er in deze gemeente nodig was. In 2017 leken we nog binnen het budget te werken. Pas bij de Jaarrekening van 2017 zijn we echt overvallen. Dat was een keiharde tik! Daarom krijgen we 4 ton uit de stroppenpot van het Rijk. Dat krijg je niet zomaar, ook krijgen we 477.000 euro uit de Voogdijregeling. Dit betekent dat het Rijk ziet dat we met tekorten te kampen hebben waar we niks aan kunnen doen.”

Tegenover het CDA zei de wethouder dat de gemeente bij huisartsen en specialisten niets kan afdwingen: ,,Wij hebben niet in de hand welke behandeling zij voorschrijven.”

PLAN IN AANTOCHT De wethouder beloofde in december te komen met een evaluatierapport en aanbevelingen om er in het vervolg ‘strakker bovenop’ te kunnen zitten. Kosterman: ,,Verder maak ik uit uw vragen op dat er veel onbekendheid is met de jeugdzorg. U heeft als raad niet het juiste informatieniveau.”

Tegen de VVD zei Kosterman dat de gemeente uitgaat van het principe van ‘zinnige zorg’ - dat betekent dat er gekeken wordt of alles wel helpt en of het niet teveel is.

DENEMARKEN Jan Oechies (SP) zei dat zijn partij met een nieuw systeem van bekostiging van de jeugdzorg bezig is. Hij noemde Denemarken als voorbeeld. ,,Kern is dat aanbieders de ruimte hebben om binnen de resultaatafspraken ook nieuwe vormen van zorg of ondersteuning te kunnen inzetten. Het vormt de sleutel tot het grip krijgen op de zorg. Waarbij het de SP vooral te doen is om de kwaliteit van zorg.”

Rob Willems zei namens GroenLinks ervoor te willen waken dat er haastig aan knoppen wordt gedraaid: ,,De veranderingen hebben tijd nodig om zich uit te kristalliseren. Rust is daarvoor essentieel, qua regelgeving en qua budget. Anders ontstaat overmatig en frequent bijsturen door gemeenten om adhoc kosten te besparen.”

De PCG gaf het college een compliment voor het plan van aanpak om grip te krijgen op de tekorten: ,De rek is eruit en we kunnen niet straffeloos blijven bezuinigen. Alle lucht is uit de begroting geperst. Er ligt hier veel werk met zeer beperkte middelen.” Het CDA noemde de onvoorspelbaarheid van het geld dat de gemeente vanuit de overheid krijgt, te groot: ,,We hadden een aantal moties en amendementen voorbereid, maar die hebben we inmiddels in de prullenbak gegooid.”

ROTONDE NOODZAKELIJK? Meerdere fracties zetten vraagtekens achter de turborotonde bij De Geer die de VVD bij de coalitieonderhandelingen in de wacht sleepte. Zeker omdat er nog geen onderzoek naar de noodzaak is geweest. Gerard Migchels (CDA) motiveerde dit als volgt: ,,De turborotonde met fietstunnel vraagt om een investering van 5 miljoen. Terwijl het Verkeers-en Vervoersplan nog niet is vastgesteld. Dit gaat meer dan 25 jaar drukken op de Wijkse begroting. Zonder inzicht in de tijdswinst die het gaat opleveren. Zonder inzicht in het voordeel voor de verkeersveiligheid en zonder evenwichtige afweging ten opzichte van alternatieven. Ik noem dit simplistische politiek; het staat in de begroting omdat de VVD het erin wilde.” Dezelfde redenatie gaat op voor het cameratoezicht, aldus het CDA. ,,Het CDA ziet de VVD graag weer zichzelf worden. Niet populistisch en met machtsvertoon, maar weer constructief en bestuurlijk.”

Wethouder Willem Joustra (VVD) zei dat de rotonde nodig is vanwege de 1000 woningen die de gemeente nog wil bouwen. Ook voor het vestigingsbeleid van bedrijven zijn een goede doorstroming en een betere bereikbaarheid cruciaal.

Coalitiegenoot GroenLinks wilde zich aan de afspraak van de rotonde houden: ,,Maar eerlijk gezegd weet ik ook niet voor welk probleem de rotonde een oplossing is”, zei Rob Willems. ,,Dat gaan we nog zien.” GroenLinks en de PCG zeiden dat je elkaar wat moet gunnen in een coalitie.

Jos Soons (WijkNU) kwam via een amendement met het idee van ‘bikescout’ (een systeem waarbij wordt gewaarschuwd op welke afstand en met welke snelheid een fietser nadert, red.): ,,5 miljoen is veel geld om 90 seconden vertraging in de spits mee op te lossen. Met een bikescout zorg je dat de fietser goed wordt waargenomen - dat is goed voor de doorstroming en de veiligheid.” Met alleen steun van de SP haalde dit voorstel het niet.

CONTROLE OF VERTROUWEN? D66 vroeg via een amendement om de interne financiële controle aan te scherpen en daar de 25.000 euro van het cameratoezicht voor te gebruiken. Deze haalde het, ondanks de steun van WijkNU, niet. De VVD had een amendement om de aanstelling van een archeoloog te schrappen en de prioriteit te leggen bij het inhuren van een interne financiële controller. Wethouder Kosterman zei dat deze wettelijke verplichting niet zomaar kan worden geschrapt en dat dit extern veel duurder is. Met alleen de steun van de PCG haalde dit amendement het niet. Volgens wethouder Hans Marchal komt er voor deze begroting gewoon een accountantsverklaring: ,,Er zijn vacatures bij financiën, de directie is hier druk mee bezig. Eventueel moeten we tijdelijk extra mensen inhuren.” De VVD trok een motie in die vroeg om elke 2 maanden een analyse over het Sociaal Domein: ,,Wij willen niet weer verrast worden”, zei Speijer (VVD). Kosterman noemde dit teveel werk: ,,Geef onze mensen de ruimte en het vertrouwen.”