De Vorm van Geluid

Gregor Verwijmeren uit Odijk schreef de afgelopen vijf jaar aan een bijzonder boek, De vorm van geluid. Hij neemt de lezer mee in de wereld van tinnitus, waar Gregor zelf aan lijdt.

door Agnes Corbeij

De vorm van geluid is geen pure autobiografie. Dit debuut is met recht een literair kunstwerk te noemen. De vorm van geluid kwam afgelopen week uit bij Uitgeverij Van Oorschot.

,,Wat ben ik bereid op te offeren om van deze geluiden af te zijn? Beide benen, zonder met mijn ogen te knipperen. Silence, silence! My legs for silence! Links en rechts, tot onder de heup, ontwaken met twee gladde stompen als aandenken, maar ontwaken in stilte." Het eerste deel van het boek is duister. Het vertelt de lezer wat tinnitus is en hoe het gehoor functioneert. Maar het maakt ook meteen duidelijk dat Gregor in eerste plaats schrijver is en dat niet is geworden om te vertellen over tinnitus. De alinea sluit af met: ,,Mijn armen erbij als fooi..."

ONTSTEKING Stichting HoorMij uit Houten omschrijft tinnitus als 'een fantoomgeluid dat niet 'van buiten' komt. Het kan een grote psychische last met zich meebrengen.' Gregor vertelt hoe het begon: ,,Dat was in de herfst van 2011, na een binnenoorontsteking. Ik ben altijd gevoelig geweest voor oorontstekingen en heb een getraind gehoor. Ook zoek ik graag de stilte op om te schrijven. Dat alles verhoogt het risico op tinnitus, weet ik nu."

Het eerste half jaar was het ergste. ,,Dat was pure hel. Ik sliep twee uur per nacht. Toen ik las dat het bij sommigen nooit meer weggaat, schrok ik me rot. Iedereen zei dat ik het moest accepteren en negeren. Beide waren toen geen optie. Ik geloofde niet dat het ooit een achtergrondgeluid kon worden. Ik was een opgejaagd dier." In een gezin met drie jonge kinderen was dit een heel zware tijd.

WANHOOP De hoofdpersoon in De vorm van geluid beschrijft deze wanhoop. ,,Alleen de populieren verdraag ik nog, hier, aan de rand van het dorp, waar bijna altijd genoeg wind staat, waar het geruis van de bladeren mij mijn geluid niet doet vergeten maar wel deels overstemt, en waar ik heen vlucht, door de wijken waar de aardbewoners leven, langs de begraafplaats, langs de tennisbanen waar ik vrij en gelukkig speelde, over het water van de Kromme Rijn die iets van mij wil, zoals alles wat vaart en massa heeft iets van mij wil, door het bosje naar de schare populieren, 's ochtends, 's middags, 's avonds, 's nachts. Populieren, de treurigste onder de bomen, het zijn mijn enige vrienden. Ze geven mee, maar breken niet. Als men in een geluid kon verdwijnen..."

Gregor studeerde Algemene Letteren en aan het conservatorium. Net als zijn hoofdpersoon werkt hij als muziekcatalogiseerder in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. De roman zit boordevol muziek. ,,Altijd bezig met de schoonheid van geluid en dan plotseling gevangen door een lelijk geluid. Dan komt de paniek." Die paniek komt ook in zijn boek veelvuldig voor.

HABITUATIE Schrijven doet Gregor in een kamertje in een boerderij even buiten Houten. "Hier heb ik geen wifi, geen afleiding." De roman gaat uiteindelijk naar het licht toe. ,,Ik ben een schoolvoorbeeld van wat men noemt habituatie. Het geluid is niet weg, maar naar de achtergrond van het bewustzijn gedrongen. Zelf heb ik geleerd dat je kunt wennen aan iets lelijks, maar tegelijkertijd kunt afstompen voor mooie geluiden. Vaak zijn die heel alledaags."

Iedereen die Gregor kent en zijn roman leest, zal zich afvragen in hoeverre dit alles echt gebeurd is. ,,Als ik een autobiografie had geschreven, was ik waarschijnlijk meteen gaan liegen. Je wilt een zeker effect bij de lezer bewerkstelligen en daarvoor moet je dingen bedenken, weglaten of juist aanzetten. Voordat ik tinnitus kreeg, had ik plannen voor een andere roman. Die werden geheel overhoop gegooid. Het duurde een jaar voordat ik weer in een stille kamer kon zitten. Toen ben ik begonnen met het schrijven van deze roman, met veel uitweidingen, fantasie en herinneringen."

In het laatste deel van zijn boek verandert de stijl. ,,Het was buigen of barsten. Ik wilde de lezer en mijzelf er als het ware 'uit' schrijven. Ik denk dat dat gelukt is."

VPRO Deze weken zijn spannend voor Gregor, hij loopt van het ene naar het andere interview en was afgelopen zondag te zien bij VPRO Boeken. Deze aflevering is nog terug te zien.

De vorm van geluid is onder meer te koop bij Van Ravenswaay in Bunnik, Wijs in Houten en Pettinga in Wijk. De presentatie is zaterdag 3 november bij Boekhandel Baas in Driebergen om 17:00 uur (gratis en openbaar toegankelijk).